Fietstocht Stelling van Utrecht

Vandaag fietst u via een prachtige,
groene route door het gebied van
de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

Langs in totaal 9 forten waar
(bijna) overal wat te doen is. Onze
ondernemers, eigenaren, huurders
en gebruikers van de forten van de
Stelling van Utrecht heten u van harte
welkom.

Onderweg is er van alles te
ontdekken dat herinnert aan de
Waterlinie:

• Groepsschuilplaatsen, van gewapend
  beton die vooral vlak vóór WO II zijn
  gebouwd om militairen te beschermen
  tegen inkomend vuur: overal rondom
  de forten

• Inundatiekanalen waarmee gebieden
  onder water werden gezet: Klopvaart

• ’Asperges’: stalen balken in de grond
  om oprukken van tanks te
  voorkomen: Fort Blauwkapel

• Reduit: laatste toevluchtsoord als rest
  van het fort al gevallen was: eiland
  met wachthuis aan zuidzijde Fort
  Blauwkapel

• Artillerieloodsen: houten loodsen
  voor geschut en manschappen: Fort
  aan de Klop

• Kringenwethuizen: houten huizen die
  snel afgebroken/afgebrand konden
  worden voor een vrij schootsveld:
  Voordorpsedijk en Biltsestraatweg

• Inundatiesluizen: met deze sluizen
  kon het gebied onder water worden
  gezet: sluis in Kanonsdijk bij Fort
  Ruigenhoek

• Schotbalkenloodsen: opslag van
  balken die in de sluizen werden
  geplaatst om het water op het
  gewenste niveau te krijgen: zwarte
  loods, Kapelweg, Fort Blauwkapel

• Bomvrije wachthuizen: gebouwen van
  zwaar metselwerk die bestand waren
  tegen 19e eeuwse projectielen: forten
  Aan de Klop, de Gagel, Blauwkapel,
  Rijnauwen, Vechten

Fietstocht Stelling van Utrecht

Langs 9 forten van de Hollandse Waterlinie. Print de route (± 15 km) en stap op de fiets!

1. Fort aan de Klop

Fort aan de Klop werd rond 1820 gebouwd om de Vechtdijk en de sluis naar de Klopvaart te beschermen. Later werden een ‘bomvrij wachthuis’, drie artillerieloodsen, een fortwachterswoning en een garageloods toegevoegd. Fort aan de Klop biedt tegenwoordig een brasserie met terras, een kleine camping en vergader- en overnachtingsruimten.

2. Fort de Gagel

Fort de Gagel werd tussen 1819 en 1821 aangelegd. Een bomvrij wachthuis (1850) en een bomvrije kazerne (1879) werden later toegevoegd. Buiten het forteiland staan nog de originele fortwachterswoning en een houten artillerieloods. Fort de Gagel wordt de Poort tot het Noorderpark met horeca, outdoor en infocentrum. Opening in 2015?

3. Fort Ruigenhoek

Dit fort werd rond 1870 gebouwd als bescherming van de Ruigenhoeksedijk. Staatsbosbeheer zoekt een toekomstige bestemming van het fort.

4. Fort Blauwkapel

In de jaren 1818-1821 werd het huidige fort aangelegd rondom het bestaande dorpje Blauwkapel. De strategische ligging van het fort nam toe met de aanleg van de spoorlijn Utrecht- Amersfoort. Tegenwoordig wordt op het fort gewoond, gewerkt en gerecreëerd.

5. Fort Voordorp

Dit fort (1869-1870), middenin de inundatiegebieden, moest de sluizen en
de spoorlijn naar Amersfoort beschermen. Het fort is in gebruik als congres- en evenementenlocatie.

6. Fort De Bilt

Het fort (1816-1819) verdedigde de oostelijke toegang van de stad vanuit De Bilt. Rond 1930 werd de Biltsestraatweg dwars door het fort getrokken. De Stichting Vredeseducatie ontvangt basisscholen in het Herinneringscentrum voor de Toekomst. Een monument herinnert aan het fusilleren van verzetsstrijders op het fort.

7. Fort Hoofddijk: Botanische Tuinen

Dit kleinere werk is gebouwd in 1877-1879 en moest de vijand beletten de stad te bereiken via de Hoofddijk. Op het fort zijn de Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht gevestigd.

8. Fort Rijnauwen

Dit grootste fort van de Waterlinie (1868-1871) moest de ‘Houtense Vlakte’ helpen verdedigen. Rond 1877 werd het fort verbeterd door de bouw van een bomvrije kazerne en remises. Op woensdag, zaterdag en zondag geeft Staatsbosbeheer rondleidingen op het fort.

9. Fort Vechten

Fort Vechten werd gebouwd (1867-1870) ten zuidwesten van Bunnik, op de plaats van het vroegere Romeinse castellum Fectio. Het moest de ‘Houtense Vlakte’ afgrendelen en de spoorlijn Arnhem-Utrecht verdedigen. Op Fort Vechten vinden tegenwoordig feesten, bedrijfsbijeenkomsten en evenementen plaats. Begin 2015 wordt hier het Nationaal Liniecentrum: museum en infocentrum over de Nieuwe Hollandse Waterlinie geopend.