Fietstocht Stelling van Utrecht
Vandaag fietst u via een prachtige,
groene route door het gebied van
de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
Langs in totaal 9 forten waar
(bijna) overal wat te doen is. Onze
ondernemers, eigenaren, huurders
en gebruikers van de forten van de
Stelling van Utrecht heten u van harte
welkom.
Onderweg is er van alles te
ontdekken dat herinnert aan de
Waterlinie:
- Groepsschuilplaatsen, van gewapend
beton die vooral vlak vóór WO II zijn
gebouwd om militairen te beschermen
tegen inkomend vuur: overal rondom
de forten
- Inundatiekanalen waarmee gebieden
onder water werden gezet: Klopvaart
- ’Asperges’: stalen balken in de grond
om oprukken van tanks te
voorkomen: Fort Blauwkapel
- Reduit: laatste toevluchtsoord als rest
van het fort al gevallen was: eiland
met wachthuis aan zuidzijde Fort
Blauwkapel
- Artillerieloodsen: houten loodsen
voor geschut en manschappen: Fort
aan de Klop
- Kringenwethuizen: houten huizen die
snel afgebroken/afgebrand konden
worden voor een vrij schootsveld:
Voordorpsedijk en Biltsestraatweg
- Inundatiesluizen: met deze sluizen
kon het gebied onder water worden
gezet: sluis in Kanonsdijk bij Fort
Ruigenhoek
- Schotbalkenloodsen: opslag van
balken die in de sluizen werden
geplaatst om het water op het
gewenste niveau te krijgen: zwarte
loods, Kapelweg, Fort Blauwkapel
- Bomvrije wachthuizen: gebouwen van
zwaar metselwerk die bestand waren
tegen 19e eeuwse projectielen: forten
Aan de Klop, de Gagel, Blauwkapel,
Rijnauwen, Vechten
Fietstocht Stelling van Utrecht
Langs 9 forten van de Hollandse Waterlinie. Print de route (± 15 km) en stap op de fiets!
1. Fort aan de Klop
Fort aan de Klop werd rond 1820 gebouwd om de Vechtdijk en de sluis naar de Klopvaart te beschermen. Later werden een ‘bomvrij wachthuis’, drie artillerieloodsen, een fortwachterswoning en een garageloods toegevoegd. Fort aan de Klop biedt tegenwoordig een brasserie met terras, een kleine camping en vergader- en overnachtingsruimten.
2. Fort de Gagel
Fort de Gagel werd tussen 1819 en 1821 aangelegd. Een bomvrij wachthuis (1850) en een bomvrije kazerne (1879) werden later toegevoegd. Buiten het forteiland staan nog de originele fortwachterswoning en een houten artillerieloods. Fort de Gagel wordt de Poort tot het Noorderpark met horeca, outdoor en infocentrum. Opening in 2015?
3. Fort Ruigenhoek
Dit fort werd rond 1870 gebouwd als bescherming van de Ruigenhoeksedijk. Staatsbosbeheer zoekt een toekomstige bestemming van het fort.
4. Fort Blauwkapel
In de jaren 1818-1821 werd het huidige fort aangelegd rondom het bestaande dorpje Blauwkapel. De strategische ligging van het fort nam toe met de aanleg van de spoorlijn Utrecht- Amersfoort. Tegenwoordig wordt op het fort gewoond, gewerkt en gerecreëerd.
5. Fort Voordorp
Dit fort (1869-1870), middenin de inundatiegebieden, moest de sluizen en
de spoorlijn naar Amersfoort beschermen. Het fort is in gebruik als congres- en evenementenlocatie.
6. Fort De Bilt
Het fort (1816-1819) verdedigde de oostelijke toegang van de stad vanuit De Bilt. Rond 1930 werd de Biltsestraatweg dwars door het fort getrokken. De Stichting Vredeseducatie ontvangt basisscholen in het Herinneringscentrum voor de Toekomst. Een monument herinnert aan het fusilleren van verzetsstrijders op het fort.
7. Fort Hoofddijk: Botanische Tuinen
Dit kleinere werk is gebouwd in 1877-1879 en moest de vijand beletten de stad te bereiken via de Hoofddijk. Op het fort zijn de Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht gevestigd.
8. Fort Rijnauwen
Dit grootste fort van de Waterlinie (1868-1871) moest de ‘Houtense Vlakte’ helpen verdedigen. Rond 1877 werd het fort verbeterd door de bouw van een bomvrije kazerne en remises. Op woensdag, zaterdag en zondag geeft Staatsbosbeheer rondleidingen op het fort.
9. Fort Vechten
Fort Vechten werd gebouwd (1867-1870) ten zuidwesten van Bunnik, op de plaats van het vroegere Romeinse castellum Fectio. Het moest de ‘Houtense Vlakte’ afgrendelen en de spoorlijn Arnhem-Utrecht verdedigen. Op Fort Vechten vinden tegenwoordig feesten, bedrijfsbijeenkomsten en evenementen plaats. Begin 2015 wordt hier het Nationaal Liniecentrum: museum en infocentrum over de Nieuwe Hollandse Waterlinie geopend.